Hoe wil je omgaan met doodgaan? Een vraag die voor mensen met zicht op het einde van hun leven moeilijk is te beantwoorden, maar waarop we in het maatschappelijke debat vaak denken het antwoord al te weten. Voor veel mensen geldt echter de heersende opvatting over wat waardig sterven is niet. Daarom moeten we het hebben over hoe we samen kunnen vormgeven aan empathische zorg die helpt bij het zichtbaar maken van persoonlijke wensen voor de laatste levensfase.
Waardig Sterven brengt de expertise van dokter & designer bij elkaar. De dokter die alles weet van het verlenen van de juiste zorg en de designer die alles weet van het vertalen van die kennis naar producten en diensten die het mogelijk maken voor jou om zelf met je gezondheid aan de slag te gaan. Maar zij zijn niet de enigen die de zorg van morgen kunnen en moeten vormgeven. Ook beleidsmaker & inwoner, verpleegkundige & patiënt, onderzoeker & ondernemer en zorgaanbieder & zorggebruiker doen mee.
Kom jij ook vormgeven aan Waardig Sterven?
Bert Buizert
Directeur
STICHTING STEM
Thomas Wals
Motion- & Experience Designer
THOMAS WALS MOTION & EXPERIENCE DESIGN
– DESIGN EXPO –
Willem-Jan Renger
Hoofd Innovatiestudio
HOGESCHOOL VOOR DE KUNSTEN UTRECHT
Teun Aalbers
CEO
GAINPLAY STUDIO
Ellis Jonker-Horstman
Directeur / Bestuurder
STICHTING EXPLOITATIE HOSPICE ALKMAAR
Walter Amerika
Connector in Chief
U CREATE
Marieke Sonneveld
Assistent Professor
TU DELFT
Marieke van der Weiden
Onderzoeker
UITVAART VAN DE TOEKOMST
Prof. Dr. Christa Anbeek
Universitair Hoofddocent
UNIVERSITEIT VOOR HUMUNASTIEK
Madeleen Uitdehaag
Associate lector Verpleegkundige Palliatieve Zorg
SAXION
Isa Vriese
Future Health Designer
U CREATE
Floor Govers
Design Researcher
DESIGN INNOVATION GROUP
Naomi Jansen
Food en Concept Designer
VOEDSELAPOTHEEK
Mark Slager
Apotheker
APOTHEEK ORION
PROGRAMMA
Ontvangst
09.00 uur
Ontvangst bezoekers
Welkom
09.30 uur
Woord van welkom door de dagvoorzitter film ‘My Circle of Life’.
Walter Amerika, Chief Connector U CREATE
Ellis Jonker Horstman, Directeur Hospice Alkmaar
Leren praten over de dood en de functie van sterfscenario's
10.00 uur
Dood gaan we allemaal. Maar als je dat weet hoe bereid je je dan voor? Veel mensen vinden het moeilijk om erover te praten. Want waar moet je het over hebben? Sommige mensen schuiven het onderwerp liever voor zich uit, de ander bereid zich aan alle kanten voor. V Bert Buizert schetst hoe verschillend mensen met de dood omgaan en hoe professionals en familie hierin kunnen ondersteunen.
Bert Buizert, Directeur – Stichting STEM
De voorkeurshouding en kwaliteit van sterven
10.20 uur
Patiënten willen tijdens het sterven een zo hoog mogelijke hoge kwaliteit van leven hebben met zo min mogelijk pijn en vervelende symptomen. De voorkeurshouding bij het liggen lijkt hierop van grote invloed te zijn. Hoe kunnen we de wens van de patiënt hierin kenbaar maken? En wat zijn de effecten van de voorkeurshouding op de patiënt en de familie, bij het sterven en daarna?
Nynke Thien, fotograaf en onderzoeker Expertise Centrum Palliatieve Zorg Utrecht
Koffie- en theepauze
10.40 uur
Uitvaart van de toekomst
11.00 uur
De afgelopen 2 jaar deed Marieke van der Weiden onderzoek naar de uitvaart van de toekomst. Wereldwijd wordt er geëxperimenteerd met tal van nieuwe concepten, van virtueel leven na de dood tot vervangende robots. Je hoort van Marieke welke ontwikkelingen we in Nederland kunnen verwachten.
Marieke van der Weiden MA, onderzoeker Uitvaart van de toekomst
Design denken inzetten voor de laatste levensfase
11.20 uur
Het End of life lab onderzoekt hoe design kan bijdragen aan kwaliteit van leven in de laatste levensfase voor de patiënt maar ook de sociale omgeving, familie, vrienden, verpleegkundigen en mantelzorgers. Het gaat over ontwerpen voor palliatieve zorg, met de instelling: “it is not about adding days to your life but about adding life to your days”.
Dr. ir. Marieke Sonneveld, TU delft
Q&A met ochtendsprekers
11.40 uur
Lunchpauze
12.00 uur
ONTWERPSESSIES | SAMEN VORMGEVEN AAN WAARDIG STERVEN
RONDE 1
13.00 – 14.15 uur
In de eerste ronde kun je je verdiepen in één van drie dagelijkse activiteiten. Hoe zet je vraagstukken om in innovatieve ideeën die je kunt uitvoeren om mensen te ondersteunen bij eten, slapen en ontspannen in de laatste levensfase?
SLAPEN
Bij slapen denken we niet meteen aan continentie, het is een onderwerp dat in de laatste levensfase veelal onbesproken blijft maar van grote invloed is op onze beleefde kwaliteit van leven. S’nachts zelf naar de wc, s ‘ochtends even douchen, het zijn de dagelijkse dingen die patiënten in de laatste fase een gevoel van vrijheid en waardigheid geven. De realiteit is dat veel mensen het met continentiematerialen moeten doen. Hoe kunnen we ontwerpen inzetten om mensen hun waardigheid terug te geven?
Mark Slager, Apotheker, Apotheek Orion
Floor Govers, Design Researcher, Design Innovation Group
ETEN
Wanneer iemand in de laatste fase van zijn leven is, heeft hij steeds minder trek in eten en drinken. En dat terwijl eten een sociale activiteit is die mensen graag zo lang mogelijk volhouden. Niet kunnen eten door slikproblemen of verminderde smaak/reuk, vermindert de eetlust. Vaak wordt er gebruik gemaakt van aanvullende kunstmatige voeding, drinkvoeding en eiwitverrijkt. Maar wat is de wens van de patiënt?
Naomi Jansen is als ontwerper bij de Voedselapotheek constant opzoek naar nieuwe verbindingen tussen voeding en gezondheid en gebruikt design thinking om nieuwe concepten te ontwikkelen die bijdragen aan beter eten in de toekomst.
Naomi Jansen, Food en Concept Designer, Voedselapotheek
INTIMITEIT
Genegenheid is iets dat je het beste kunt uitdrukken met een aanraking. Even iemands hand vasthouden, zegt soms meer dan duizend woorden. Juist in de laatste levensfase is het onderwerp intimiteit of seksualiteit bespreekbaar maken belangrijk, het is immer het laatste contact met je geliefde. De rol van ontwerp hierbij, gaan we onderzoeken. Hebben we knuffelstoelen nodig? Of aankijk-bedden? Of hebben we misschien hulp nodig om aan te geven welk soort genegenheid we zoeken?
Madeleen Uitdehaag, Associate lector Verpleegkundige Palliatieve Zorg
Isa Vriese, Future Health Designer
Koffie- en theepauze
14.15 uur
RONDE 2
14.30 – 15.45 UUR
In de tweede ronde ontwerpsessies, ga je op basis van een actuele praktijkcase de diepte in met een ontwerpmethodiek. Ontwerpers die de methodiek toepassen delen hun kennis en nemen je mee in de uitdagingen die ze tegenkomen bij ontwerpen met mensen in de laatste levensfase.
CO-DESIGN ; LEVENSEINDE COACH
Er blijkt steeds meer behoefte aan ondersteuning rondom levenseinde, bijvoorbeeld met naasten een laagdrempelige wijze om vragen te stellen en levenseinde aan de orde te kunnen stellen. In deze sessie maak je kennis met technieken uit de creatieve industrie en ga je samen laagdrempelige oplossingen ontwerpen waarin cliënt en familie centraal staan.
Willem-Jan Renger, Hoofd Innovatiestudio HKU
Teun Aalbers, Co-founder GainPlay Studio
COMMUNICATION DESIGN
Ervaringen delen over de dood of de periode voor de dood is voor de meeste mensen erg moeilijk. Christa Anbeek ontwikkelde een dialoogmodel, om contrastervaringen te bespreken en in meerstemmigheid daar weer uit te komen. In deze sessie verdiep je je in fundamentele kwetsbaarheid en wat kwetsbaarheid kan betekenen in de laatste levensfase.
Prof. Dr. Christa Anbeek, Universitair hoofddocent existentiële en levensbeschouwelijke reflectievaardigheden Universiteit voor Humanistiek
Future Health Design Expo
15.45 uur
Design Expo: Vormgeven aan Waardig Sterven
Thomas Wals, Motion & Experience Designer
Een leven – Installatie voor persoonlijk afscheid – De innovatieve uitvaart
Ramona Verhoek – Plek voor Rouw
www.ramonaverhoek.nl
Kris van Geel-Niels de Jong-Loren de Bont – diverse projecten
http://studenthome.hku.nl/~kris.vangeel/pdf/duif_designguide_G&I_V2.0.pdf
Floris Roding – Gotelinde
https://www.youtube.com/watch?v=7SaJ2Hif0X8&feature=youtu.be
Mirthe van Berkel – Route door rouw
Borrelen
16.15 uur
Netwerk borrel
IK DOE MEE AAN DEZE LEVENSFASE
€129,-